Szanowni Czytelnicy,
Z satysfakcją oddajemy w Państwa ręce kolejne, piąte wydanie magazynu „Leczenie Żywieniowe”, które ukazuje się pod patronatem Polskiego Towarzystwa Żywienia Klinicznego. Numer ten towarzyszy wyjątkowemu wydarzeniu – XII Kongresowi Polskiego Towarzystwa Żywienia Klinicznego oraz Spotkaniu Sekcji Żywienia Towarzystwa Chirurgów Polskich, odbywającym się w dniach 9–11 października 2025 r. w Iławie.
Już na początku numeru polecam Państwa uwadze rozmowę z prof. Przemysławem Matrasem, prezesem PTŻK. Wywiad „Leczenie żywieniowe: od wyjątku do standardu – czy już tam jesteśmy?” to nie tylko refleksja nad miejscem terapii żywieniowej w polskiej medycynie, ale również zaproszenie do aktywnej dyskusji podczas Kongresu. Do wywiadu dołączamy harmonogram wszystkich sesji naukowych, co czyni ten numer praktycznym przewodnikiem dla uczestników wydarzenia.
W sekcji „Warto wiedzieć” dr Dagmara Bogdanowska-Charkiewicz omawia zagadnienie zespołu ponownego odżywienia, a prof. Jacek Sobocki przedstawia aktualne rekomendacje żywieniowe w chorobach gastroenterologicznych. To tematy szczególnie istotne w codziennej praktyce klinicznej.
Nie zabraknie także studium przypadku – prof. Przemysław Matras dzieli się doświadczeniem w prowadzeniu pacjenta z nowotworem żołądka, wskazując, jak odpowiednio dobrana terapia żywieniowa wpływa na przebieg leczenia.
W dalszej części magazynu podejmujemy tematy onkologiczne i okołooperacyjne. Dr Igor Łoniewski omawia rolę probiotykoterapii u pacjentów onkologicznych, natomiast prof. Stanisław Kłęk przedstawia nowoczesne podejście do leczenia ran pooperacyjnych. Całość wieńczy artykuł dr inż. Anny Kościej na temat hiperhomocysteinemii w onkologii – czynników ryzyka i implikacji klinicznych.
Każdy z tekstów przypomina, że leczenie żywieniowe jest integralnym elementem opieki nad pacjentem – niezależnie od specjalizacji czy etapu terapii.
Życzymy Państwu inspirującej lektury i owocnych dyskusji podczas Kongresu.
Z wyrazami szacunku,
Anna Gadzińska-Kryjak
Redaktorka naczelna
Wywiad z prof. Przemysławem Matrasem, prezesem Polskiego Towarzystwa Żywienia Klinicznego
Zespół ponownego odżywienia (RFS) to potencjalnie śmiertelne powikłanie leczenia żywieniowego, wynikające z gwałtownych zaburzeń metabolicznych i elektrolitowych u pacjentów z niedożywieniem. Pomimo że jego częstość występowania nie została jednoznacznie określona, RFS wymaga wzmożonej czujności klinicznej i interdyscyplinarnego podejścia terapeutycznego.
Wytyczne żywienia klinicznego w gastroenterologii z ostatnich lat – ESPEN (2023), AGA (2024) i PTG-E (2025) – stanowią fundament nowoczesnej praktyki klinicznej. Podkreślają one konieczność systematycznej oceny stanu odżywienia, indywidualizacji interwencji dietetycznych oraz adekwatnego doboru metod żywienia dojelitowego i pozajelitowego. Analiza tych dokumentów ujawnia zarówno spójne kierunki postępowania, jak i istotne różnice w rekomendacjach dotyczących pacjentów z chorobami przewodu pokarmowego.
Niedożywienie dotyczy nawet 30% pacjentów onkologicznych już w momencie rozpoznania choroby, a w przypadku nowotworów górnego odcinka przewodu pokarmowego czy głowy i szyi odsetek ten sięga aż 95%. Wczesna interwencja żywieniowa, prowadzona przez dietetyka we współpracy z zespołem terapeutycznym, stanowi kluczowy element przygotowania chorego do leczenia chirurgicznego, chemio- i radioterapii. Odpowiednie wsparcie żywieniowe nie jest dodatkiem, lecz integralną terapią, która warunkuje skuteczność leczenia i zmniejsza ryzyko powikłań, wyniszczenia, a nawet śmierci głodowej.
Mikrobiota jelitowa odgrywa istotną rolę w rozwoju, przebiegu i leczeniu chorób nowotworowych, a jej modyfikacja za pomocą probiotyków budzi coraz większe zainteresowanie. Choć wciąż brakuje oficjalnych zaleceń dotyczących stosowania probiotyków u pacjentów onkologicznych, wyniki badań wskazują na ich potencjalne korzyści związane z łagodzeniem skutków terapii przeciwnowotworowej oraz zapobieganiem powikłaniom.
Proces gojenia ran to złożony mechanizm biologiczny, którego prawidłowy przebieg zależy od wielu czynników ogólnoustrojowych i miejscowych. Kluczową rolę odgrywa stan odżywienia pacjenta – niedobory energii, białka czy mikroskładników znacząco spowalniają regenerację tkanek i sprzyjają powstawaniu ran przewlekłych. Odpowiednio dobrane leczenie żywieniowe, w tym suplementacja specjalistycznymi preparatami, stanowi istotne wsparcie w terapii i może przyspieszyć proces gojenia.
Homocysteina, siarkowy aminokwas niebiałkowy, odgrywa kluczową rolę w metabolizmie metylacji i stabilności genomu. Jej podwyższone stężenie – hiperhomocysteinemia – coraz częściej wiązane jest z rozwojem i progresją chorób nowotworowych poprzez zaburzenia metylacji DNA, stres oksydacyjny i przewlekły stan zapalny. Monitorowanie poziomu homocysteiny może wspierać ocenę rokowania, skuteczności terapii oraz identyfikację niedoborów żywieniowych u pacjentów onkologicznych.
Anna Gadzińska-Kryjak
wydanie 1/2024
wydanie 4/2024
wydanie 3/2024
wydanie 2/2024